Het meesterwerk van Kafka gaat dezer dagen vaak door mijn hoofd. Het verhaalt over een zekere Joseph K, een bankemployé, die op een dag gearresteerd en vervolgd wordt. Gedurende het proces mag hij vrij rond blijven lopen. Maar vrij voelt Joseph K zich allerminst. Het proces gaat zijn leven beheersen. Hij zoekt wanhopig naar aanknopingspunten en hoopt zijn onschuld op de een of andere manier aan te kunnen tonen. Maar dat is lastig als je niet weet waar je van beschuldigd wordt. En door wie.

Er volgen vele ontmoetingen met mensen die zeggen hem eventueel te kunnen helpen. Maar ook met deze hulp kan Joseph K het proces niet afwenden. Het beklemmende boek eindigt dramatisch. Joseph K wordt opgehaald en als een hond afgeschoten.

Het Proces staat symbool voor de onmenselijkheid van een anoniem, bureaucratisch Systeem. Waar regels en protocollen leidend zijn. Willekeur aan de orde van de dag is. En het individu niet telt. Een Systeem dat in mijn hoofd altijd hoorde bij landen als Rusland, of China.

Tijdens het Proces krijgt Joseph K een legende over de Wet te horen van een geestelijke. De legende gaat over een man die op zoek is naar de Wet. De toegangspoort tot de Wet wordt echter geblokkeerd door een Wachter. De Wachter waarschuwt, je kunt wel naar binnen gaan, maar dan kom je nog meer Wachters tegen, die nog machtiger en sterker zijn dan ik.

En dus blijft de man wachten, jaren en jaren. In de hoop dat de Wachter hem toestemming gaat geven om naar binnen te gaan. Aan het einde van zijn leven vraagt de man zich af waarom hij geen andere mensen voorbij heeft zien komen. Iedereen streeft immers toch naar de Wet? De Wachter antwoordt dat deze ingang tot de Wet uitsluitend voor hem bedoeld was. En hij sluit daarop de poort.

Deze tijd laat mij inzien dat het Systeem niet iets van het verleden, of een ver Oostblok land is. Het is hier en nu. Het wordt iets anders verpakt, dat wel. Maar in wezen zijn we op dit moment allemaal, net als Joseph K, terecht gekomen in een Proces. We worden beschuldigd van ons bestaan. We worden voortdurend gevolgd en onderworpen aan willekeurige wetten. Als we macht blijven toekennen aan dit onmenselijk Systeem zal het onze ondergang worden.

Het kan ook anders aflopen. Als we tenminste, anders dan Joseph K, de boodschap van de legende over de Wet begrijpen. Er is niemand die ons daadwerkelijk gevangen houdt, anders dan onze eigen angst voor de vrijheid. Als we deze angst overwinnen zijn we onmiddellijk vrij en zal geen Systeem ons meer vervolgen. Ik ben benieuwd hoe ons eigen Proces eindigt. Ik ben in ieder geval gisteren de eerste Wachter maar voorbij gelopen. Ze vroeg of ik mijn mondkapje om wilde doen. Op mijn Nee, was haar antwoord, Ok.